Τα ποτάμια ως ζωντανά όντα: Ο αγώνας του Μακφαρλάιν ενάντια στην καταστροφή της φύσης

Τα ποτάμια ως ζωντανά όντα: Ο αγώνας του Μακφαρλάιν ενάντια στην καταστροφή της φύσης

Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στα ποτάμια και το ερώτημα εάν τα ποτάμια μπορούν να θεωρηθούν ως ζωντανά όντα αποτελούν το επίκεντρο νέων μελετών και λογοτεχνικών έργων. Ο Ρόμπερτ Μακφαρλέιν το αντιμετωπίζει αυτό στην πρόσφατη ιστορία του για τη γοητεία και τις προκλήσεις των ποταμών παγκοσμίως. Ταξιδεύει σε τρία μεγάλα ποτάμια: το Rio Los Cedros στον Εκουαδόρ, το Ennore Creek στην Ινδία και το Mutehekau Ship στον Καναδά, εξετάζοντας τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές απειλές που αντιμετωπίζουν αυτά τα νερά. Σύμφωνα με την παρατήρησή του, άτομα που έχουν εμπειρία με φυσικά ποτάμια θα απαντούσαν πιθανότατα «ναι» στο ερώτημα εάν τα ποτάμια είναι ζωντανά όντα, μια προοπτική που αμφισβητείται από τις εμπειρίες σε πολύ μολυσμένα και διοχετευμένα ποτάμια στην Κεντρική Ευρώπη.

Ο Μακφάρλεϊν ξεκινά το ταξίδι του στις πηγές ενός μικρού αγγλικού ποταμού, που έχουν σχεδόν στερέψει το καλοκαίρι του 2022, και συνδέει τις εμπειρίες του με τις παγκόσμιες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις πλωτές οδούς. Το Πάδο στην Ιταλία είναι ένα ανησυχητικό παράδειγμα, το οποίο έχει σχεδόν στερέψει. Ο συγγραφέας δείχνει τον σημαντικό ρόλο των ποταμών στο οικοσύστημα και την ιστορική τους επίδραση στα τοπία, τα οποία ωστόσο κινδυνεύουν όλο και περισσότερο από την ανθρώπινη παρέμβαση.

Απειλές για τα ποτάμια παγκοσμίως

Κεντρική εστίαση του Macfarlane είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ποτάμια. Στον Εκουαδόρ, το Rio Los Cedros απειλείται από την αχαλίνωτη εξόρυξη. Το σύνταγμα της χώρας περιλαμβάνει το δικαίωμα στην ακεραιότητα και τη ζωτικότητα των ποταμών, αλλά οι διεθνείς εταιρείες εξόρυξης ασκούν πίεση σε αυτές τις αρχές, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τα ποτάμια αλλά και το γύρω τοπίο. Ο Macfarlane καταγράφει τις διαφορετικές μορφές ζωής κατά μήκος του ποταμού και τους κινδύνους που εγκυμονεί η εξόρυξη.

Στην Ινδία, ένας ακτιβιστής του ποταμού στο Τσενάι αγωνίζεται για να αναζωογονήσει τα πολύ μολυσμένα ποτάμια της πόλης. Ειδικά ο ποταμός Cooum, ο οποίος χρησιμοποιείται ως υπόνομος, είναι ένα φτωχό παράδειγμα της κατάστασης των αστικών πλωτών οδών. Το Ennore Creek κινδυνεύει επίσης να σβήσει από τον χάρτη ως βιομηχανικός βόθρος. Το παραδοσιακό σύστημα κατακράτησης νερού του Chennai δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο υπό την πίεση της σύγχρονης ανάπτυξης.

Στο πλαίσιο αυτών των απειλών, ο Macfarlane αναλογίζεται τον αντίκτυπο της καταστροφής στα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού, τα οποία επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανση και τη μείωση της ποιότητας του νερού.

Κλιματική αλλαγή και υδάτινη βιοποικιλότητα

Ενώ το Macfarlane ενσωματώνει τη λογοτεχνία και το δράμα του ταξιδιού στο ποτάμι, το θέμα της υδάτινης βιοποικιλότητας φωτίζεται επίσης μέσω επιστημονικών μελετών. Ένα ερευνητικό πρόγραμμα στην Ελβετία διερευνά την επίδραση της θέρμανσης στους βιολογικούς δείκτες ποιότητας του νερού. Δεδομένα από διάφορα προγράμματα παρακολούθησης της βιοποικιλότητας στην Ελβετία δείχνουν ότι οι αλλαγές θερμοκρασίας επηρεάζουν την κατανομή των ειδών και τα ταξινομικά μακροασπόνδυλα στα ρέματα.

Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι σε μέτρια θέρμανση, γύρω στους 2°C, η βιολογική σύνθεση δεν θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η μέτρηση της ποιότητας του νερού παραμένει αξιόπιστη όσο δεν συμβαίνουν ακραία φαινόμενα θερμότητας. Οι προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή στους ποταμούς και στα οικοσυστήματα τους απαιτούν επανεξέταση και αυξημένη προστασία των υδάτινων οδών.

Συνολικά, το ταξίδι του Macfarlane και τα επιστημονικά ευρήματα που το συνοδεύουν υπογραμμίζουν τη σημασία των ποταμών ως βασικών στοιχείων της ζωής στη Γη και την επείγουσα ανάγκη προστασίας και αναζωογόνησης αυτών των φυσικών πόρων.