Faillissementen van luchtvaartmaatschappijen: Ectaa eist bescherming voor reizigers!

Faillissementen van luchtvaartmaatschappijen: Ectaa eist bescherming voor reizigers!

Het faillissement van Air Belgium heeft het debat over de noodzaak van wettelijke faillissementsbescherming voor luchtvaartmaatschappijen in Europa nieuw leven ingeblazen. Ectaa, de Europese vereniging van reisbureaus en touroperators, benadrukt de dringende behoefte aan regelgeving. Op 18 september 2023 kondigde Air Belgium de opschorting van alle lijnvluchten aan om zich meer te kunnen concentreren op de vracht- en leaseactiviteiten. Het bedrijf werd uiteindelijk op 30 april 2025 failliet verklaard, waardoor duizenden getroffen klanten grote schade aanrichtten in afwachting van terugbetaling voor geannuleerde vluchten.

De openstaande restitutieclaims bedragen ongeveer acht miljoen euro, waarbij alleen al voor tickets die via reisbureaus en organisatoren zijn verkocht ruim 5 miljoen euro verschuldigd is. Kleine en middelgrote reisorganisaties, die 98 procent van de reisagenten in Europa uitmaken, worden bijzonder zwaar getroffen door deze situatie. Ectaa-voorzitter Frank Oostdam benadrukt dat organisatoren bij faillissement van luchtvaartmaatschappijen vaak op eigen kosten vervangende aanbiedingen moeten doen zonder enig vooruitzicht op terugbetaling. Deze omstandigheden creëren een precaire situatie voor zowel consumenten als tussenpersonen, die vliegtickets in veel gevallen maanden vooruit moeten betalen.

Urgentie van faillissementsbescherming

Volgens Ectaa zijn er de afgelopen 25 jaar wereldwijd ongeveer 1.200 faillissementen van passagiersluchtvaartmaatschappijen geweest. Als reactie hierop roept de vereniging op tot financiële garanties voor luchtvaartmaatschappijen in geval van faillissement. Dit wordt gezien als een politieke kans om de verordening inzake de rechten van vliegtuigpassagiers (Verordening 261/2004) te hervormen. Een voorstel van Ectaa heeft tot doel een model in te voeren vergelijkbaar met het Deense vliegticketgarantiefonds, waaraan alle luchtvaartmaatschappijen zouden moeten deelnemen. De langetermijnvraag naar verplichte bescherming bij insolventie wordt verder versterkt door de incidenten rond Air Belgium, terwijl de Duitse Reisorganisatie (DRV) op dit punt nogal voorzichtig is.

Naast de eisen van Ectaa hebben eu-reistechnologie- en consumenten- en verzekeringsorganisaties ook een open brief aan de Europese Commissie geschreven. In de brief wordt opgeroepen tot de invoering van een verplichting voor luchtvaartmaatschappijen om financiële garanties te geven voor passagiersaansprakelijkheden in geval van faillissement. De verantwoordelijkheid voor deze risico's moet bij de luchtvaartmaatschappijen liggen, en niet bij consumenten, belastingbetalers of algemene garantieverstrekkers. De stijging van het aantal faillissementen van luchtvaartmaatschappijen in de afgelopen jaren, verergerd door de financiële gevolgen van de COVID-19-crisis, roept ernstige vragen op over de veiligheid van passagiers.

Suggesties en verantwoordelijkheid

Uit een onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat tussen 2011 en 2019 in totaal 87 luchtvaartmaatschappijen faillissement hebben aangevraagd, waardoor 5,6 miljoen consumenten rechtstreeks werden getroffen. De medeondertekenaars van de brief pleiten voor een verplicht regime voor bescherming tegen insolventie om alle betrokken partijen adequaat te beschermen. Alternatieve maatregelen, zoals het bevorderen van reisverzekeringen of het verplichten van nationale autoriteiten tot teruggave, worden gezien als oneerlijk tegenover consumenten en belastingbetalers.

Eric Drésin, secretaris-generaal van ECTAA, benadrukt dat reisbureaus en touroperators al lang pleiten voor verplichtingen ter bescherming van luchtvaartmaatschappijen bij insolventie. De Pakketreisrichtlijn (PTD) zou als potentieel model voor dergelijke verplichtingen kunnen dienen, waarbij het Deense Garantiefonds als voorbeeld wordt genoemd. Emmanuel Mounier, secretaris-generaal van EU Travel Tech, benadrukt dat een strenger toezicht op de vergunningen voor EU-luchtvaartmaatschappijen een aanvullende maatregel moet zijn op de verplichte bescherming tegen insolventie, maar geen vervanging daarvan.

De feitelijke situatie laat zien dat de urgentie van een uniforme bescherming tegen insolventie voor luchtvaartmaatschappijen te laat is om consumenten en de reisindustrie duurzaam te beschermen.